Eerste inzichten in onderzoek naar programma- en activiteitenaanbod op de bso voor kinderen

Een unieke kans

Dat zag onderzoeker Lisanne Jilink toen zij hoorde dat Partou samen ging werken met de Universiteit Utrecht. Er is al relatief veel onderzoek gedaan naar de dagopvang. Maar de buitenschoolse opvang (bso) is in wetenschappelijk opzicht nog flink onontgonnen terrein. "Ik vond het heel bijzonder dat een kinderopvangorganisatie zich profileerde met een speerpunt als wetenschappelijk onderzoek", legt Lisanne uit. "Kennis is cruciaal om verder te komen, dat is een van de doelen van wetenschappelijk onderzoek.

En de informatie die Partou met het onderzoek vergaart, is in het voordeel van de hele sector."

Lisanne trad in de zomer van 2023 in dienst van Partou. Zij had de ideale achtergrond, met een studie Pedagogische Wetenschappen en een master Opvoedingsondersteuning op zak. "Al tijdens mijn studie was ik gefocust op onderzoek naar kinderopvang en pedagogische kwaliteit", legt ze uit. "Wat ik vooral interessant vind, is het raakvlak tussen wetenschap en en praktijk." Zo werkte Lisanne ook een tijdje als toezichthouder kinderopvang en als pedagogisch beleidsmedewerker. Dit leverde haar, naast theoretische kennis over het vak, veel kennis over wetgeving, pedagogisch beleid en praktijkkennis op.

Méér dan lanterfanten

De onderzoeker merkte dat er nog weinig wetenschappelijke kennis s over de bso terwijl deze poot van de kinderopvang een steeds grotere rol gaat spelen in de samenleving. "Het belang van de dagopvang, van 0 tot 4 jaar, is inmiddels bekend en erkend", stelt Lisanne. "Maar toen ik als toezichthouder tientallen bso-locaties bezocht, zag ik veel dingen waar mijn handen van gingen jeuken. Er valt zoveel te verbeteren aan de invulling van het programma op de bso. Kinderen die maar wat lanterfanten op het schoolplein of in het klaslokaal, dat is doodzonde. De bso moet kinderen uitdaging kunnen bieden en een aantrekkelijke plek zijn waar kinderen kunnen ontdekken wat ze interessant vinden én waar ze kennis en vaardigheden ontwikkelen."

Ze willen overigens niet generaliseren, want zij heeft naar eigen zeggen 'ook toplocaties gezien'. Uit landelijk onderzoek blijkt dat er relatief weinig activiteitenaanbod voor kinderen op de bso is. "Op deze leeftijd ontdekken kinderen waar hun interesses zijn en waar hun talenten liggen", legt ze uit. "Er zijn natuurlijk ouders die hier ook thuis veel tijd en aandacht aan kunnen besteden. Maar er zijn ook minder kansrijke gezinnen waar ouders bijvoorbeeld het geld of de tijd niet hebben om kinderen naar muziekles of sportclubs te laten gaan. Dat zijn gaten waar de bso mooi kan bijspringen."

Observeren en filmen

De hoofdvraag in haar onderzoek is: hoe de bso haar activiteitenaanbod, programa en omgang met de kinderen beter kan doen. Het eerste deel van het onderzoek gaat om het vergaren van informatie en het in kaart brengen van de huidige kwaliteit en het activiteitenaanbod van Partou. Met haar team van onderzoekers en onderzoeksassistenten heeft zij in de tweede helft van 2023 in totaal 72 van de 500 bso-locaties van Partou bezocht. "De informatie hebben we verworden door te observeren en door te filmen", vertelt de onderzoeker. "We willen op deze manier meer inzicht krijgen in de ervaringen van kinderen op de bso, in interactie met elkaar en met pedagogisch medewerkers", legt Lisanne uit. "Naast de interacties kijken we ook naar de inrichting en materialen. Ook hebben de pedagogisch medewerkers en locatiemanagers vragenlijsten ingevuld, bijvoorbeeld over het activiteitenaanbod."

Wetenschap en praktijk

Deze eerste fase in het onderzoek geldt als een nulmeting waar het vervolgonderzoek op voortgebouwd wordt. Lisanne en haar team werken momenteel aan de verdere uitwerking van het plan de campagne. "We willen bijvoorbeeld ook gaan onderzoeken hoe de Nederlandse bso zich verhoudt tot de opvang in andere landen", vertelt ze. "We zullen de pedagogisch medewerkers, de ouders en kinderen actief bij het onderzoek betrekken. Wat zijn hun wensen of ideeën als het gaat over meer uitdaging en kansen in de bso?" Uiteindelijk is het de bedoeling dat hieruit een verbeterd aanbod en programma voortkomt. "Maar gedurende het onderzoeken krijgen we al interessante handvaten en aanknopingspunten waarmee we in de praktijk al wat kunnen. En natuurlijk zullen we dat óók weer gaan testen, aanpassen en aanscherpen."

Lisanne wordt erg enthousiast van de wisselwerking tussen praktijk en wetenschap: "Het is heel waardevol om vanuit de praktijk onderzoek uit te voeren", legt ze uit. "Het belangrijkste doel van het onderzoek is dat de praktijk er ook echt iets aan heeft en mee kan: de kinderen en de medewerkers op de werkvloer. Daar doen we het voor. Wetenschap en praktijk kunnen niet zonder elkaar: hier samen in optrekken is cruciaal om tot kwaliteitsverbetering te komen."